Patriarcha Filaret: ?Z wielkim żalem czuję się zobowiązany powiedzieć obecnie głośno, że wśród przywódców tego świata, którzy ze względu na chrzest należą do Kościoła prawosławnego, pojawił się prawdziwy nowy Kain?. Patriarcha Cyryl: ?Koncepcja Ruskiego Świata oburza naszych wrogów, w tym nacjonalistyczne siły na Ukrainie, które próbują widzieć w Rosji wroga?.

Od czasu do czasu pojawiają się w mediach wypowiedziach publicystów stwierdzenia, że mamy w Polsce nowy rozdział wojny religijnej. Mając w pamięci te stwierdzenia wyjechałem na Ukrainę, czyli do kraju, gdzie toczy się wojna pomiędzy rosyjskim agresorem a państwem ukraińskim, próbującym obronić swoją niezależność. W konflikt uwikłane są również odłamy Cerkwi Prawosławnej: Ukraińskiej Cerkwii Prawosławnej Patriarchatu Kijowskiego oraz Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Moskiewskiego. Linia podziału biegnie od góry do dołu prawosławnej hierarchii.

Od moich braci usłyszałem na przykład, że prawosławni duchowni podlegli Patriarchtowi Moskiewskiemu odmawiają chrześcijańskiego pogrzebu Ukraińcom, którzy zginęli w walce z ?separatystami?. Wierni Kościoła reagują na takie przejawy dyskryminacji oraz na sympatie popów wobec agresorów przechodzeniem do Cerkwi Patriarchatu Moskiewskiego. Czynią tak pojedyncze osoby, rodziny i całe parafie.

Bardzo jednoznacznie w kwestii Polityki rosyjskiej wypowiedział się Zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego (UKP PK) patriarcha Filaret. W oświadczeniu, ogłoszonym 5 września napisał: ?Z wielkim żalem czuję się zobowiązany powiedzieć obecnie głośno, że wśród przywódców tego świata, którzy ze względu na chrzest należą do Kościoła prawosławnego, pojawił się prawdziwy nowy Kain: nie z imienia, ale z powodu [swych] czynów?. Powołując się na teksty biblijne przypomniał on, że dwa wielkie grzechy: zabójstwo i kłamstwo są ze sobą ściśle związane, gdyż ich głową i inspiratorem jest diabeł i każdy, kto im ulega jest, jak uczy Zbawiciel, synem szatana. W rękach ?wspomnianego przywódcy złożono wielką władzę, ale my i cały świat jesteśmy świadkami, że skierował on ją nie do tworzenia dobrych dzieł, lecz do czynienia zła? ? napisał autor oświadczenia. Zwrócił uwagę, że to właśnie z jego woli ?środki masowego przekazu kierowanego przezeń kraju w dzień i w nocy w wielu językach szerzą na świecie cyniczne kłamstwa na temat Ukrainy, sieją wrogość przeciw naszemu narodowi i jego pragnieniu bycia niezależnymi i budowania własnego suwerennego państwa, podjudzają do przelewu krwi i zabijania w Donbasie?. To on otwarcie i publicznie kłamie: organizuje i wysyła do naszego kraju morderców-najemników, a mówi o ?konflikcie wewnętrznym?, z którym jakoby nie ma on nic wspólnego, kierując na Ukrainę podległe sobie wojska, wszędzie głosi publicznie, że tych wojsk nie ma. Jeśli na Ukrainie zabitych żołnierzy ? obrońców ojczyzny, chowają jak bohaterów, to poległych w Donbasie wojskowych z jego kraju grzebią potajemnie, gorliwie ukrywając prawdę o okolicznościach ich śmierci ? stwierdził patriarcha kijowski i całej Rusi-Ukrainy.

Zwrócił uwagę, że skutkiem takich jego działań są liczne ofiary. W ciągu ostatnich miesięcy codziennie giną wojskowi i ochotnicy broniący kraju przed agresorem. W wyniku działań zbrojnych cierpią miliony cywilnych obywateli, dziesiątki tysięcy musiały ratować się ucieczką, setki zaginęły, a miasta i wsie Donbasu stały się ruinami. Zaznaczył, że jako patriarcha, ?odpowiedzialny przed Bogiem za prawosławny naród ukraiński?, uważa, iż największa wina za to wszystko spoczywa na wspomnianym przywódcy. To od jego woli i władzy zależy natychmiastowe powstrzymanie śmierci i przelewu krwi, ?ale on w imię swej pychy nadal mnoży zło? ? napisał Filaret. Zauważył, że polityk ów nazywa siebie ?bratem narodu ukraińskiego, ale w rzeczywistości z powodu swych czynów stał się nowym Kainem, przelewającym bratnią krew i za pomocą kłamstwa oszukującym cały świat. (?) Za całą krew, przelaną z Pańskiej woli i za zło, popełnione na Pański rozkaz, Pańska kara będzie taka, jak kara dla bratobójcy i kłamcy Kaina: przekleństwo i wieczne potępienie?. Filaret wyraził przekonanie, że od tej kary może go uratować jedynie szczera pokuta, poświadczona czynami, a nie pochlebne słowa uzależnionych od niego hierarchów kościelnych z ?Pańskim patriarchą na czele?. Autor dokumentu wezwał wiernych na Ukrainie, aby modlili się o sprawiedliwy sąd i godną zapłatę Bożą dla ?tego przywódcy?. ?Nie bójcie się jego siły, gdyż przed siłą Bożą nic ona nie znaczy i chociaż jego serce stało się zatwardziałe, niczym serce dawnego faraona, ale jego koniec jest już bliski? ? zapewnił patriarcha.

Ciekawą rzeczą jest z drugiej strony posłuchać głosu patriarchy Cyryla, zwierzchnika Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej.  Od dłuższego czasu w różnych jego wypowiedziach pojawiała się idea Ruskiego Świata/Pokoju (Ruskij Mir). Patriarcha wyjaśnia co prawda, że nie jest to ?świat Federacji Rosyjskiej czy Imperium Rosyjskiego?, lecz cywilizacja wyrastająca z chrztu Rusi Kijowskiej w 988 r. i oparta na wartościach zawartych w Ewangelii? ale jednoznacznie definiuje, kto stoi po jasnej, a kto po ciemnej stornie: ?Koncepcja Ruskiego Świata oburza naszych wrogów, w tym nacjonalistyczne siły na Ukrainie, które próbują widzieć w Rosji wroga, a w Ruskim Świecie straszną doktrynę polityczną, mającą na celu ograniczenie suwerenności Ukrainy i zniewolenie Ukrainy prze Rosję?. Dziwi się, dlaczego Ukraińcy nie przyjmują z kwiatami ruskich wyzwolicieli, wszak ?Ruski Świat jest szczególną cywilizacją, która obejmuje narody, określające siebie różnymi nazwami: i Rosjan, i Ukraińców i Białorusinów?. Gdyby natomiast jakiś naród lub państwo myśleli, że rosyjskie czołgi nie wjadą do jego kraju, a rakiety nie spadną mu na głowę, bo nigdy nie należał do kręgu kultury prawosławnej, to Patriarcha spieszy wyjaśnić, że ?Ruski świat? może też obejmować narody, które choć w ogóle nie należą do świata słowiańskiego, ale przyjęły za swoją jego kulturową i duchową treść?. Jednym słowem jeśli Ty nie pojedziesz na Ruś, to ruski pokój przyjedzie do Ciebie.